2. Մտածողների տիպերը
Մտածողների
տիպերը
Ըստ «Քննադատական մտածողության ուղեցույցի» ականավոր հեղինակներ Լինդա Էլդերի և Ռիչարդ Փոլի՝ կա մտածողների երեք հիմնական տեսակ՝
ՄԻԱՄԻՏ
ՄՏԱԾՈՂ
չի հետաքրքրվում
կամ տեղյակ չէ իր
մտածողությունից
ԵՍԱՍԵՐ
ՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ
ՄՏԱԾՈՂ
լավ է մտածում,
բայց անարդար
է ուրիշների
հանդեպ
ԱՐԴԱՐԱՄԻՏ
ՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ
ՄՏԱԾՈՂ
ոչ միայն լավ է
մտածում, այլև
արդար է ուրիշների
հանդեպ
Մեզնից յուրաքանչյուրը երբեմն
կարող է լինել միամիտ մտածող,
երբեմն էլ և՛ անարդար,
և՛ արդար մտածող։
Զարգացնելով քննադատական մտածողությունը՝ մենք կարող ենք անարդար, եսասեր մտածողից վերածվել անհատի՝ մյուսներին օգնելով դառնալ արդարամիտ մտածող։ Այսպիսով, մտածելու ունակությունները ի շահ մեզ օգտագործելու փոխարեն հաշվի առնենք, թե ինչպես մեր գործողությունները կազդեն մյուսների վրա։
Երբ մենք ուշադիր հետևում ենք մարդկային որոշումներին և վարքին, պարզ է դառնում, որ հաճախ հենց եսասեր մտածողներն են որոշում, թե ինչ ճշմարտություններ են տարածվելու և ինչ ճշմարտություններ են լռեցվելու։
Տեղեկացված լինելը մեզ օգնում է մանիպուլյացիաների և մոլորեցնող գործիքների զոհ չդառնալ։
Այսօր ապրում ենք մի աշխարհում, որտեղ «հաղորդակցություն» և «մանիպուլյացիա» բառերը հաճախ են խաչվում, որտեղ կեղծիքը հեշտությամբ հրամցվում է որպես ճշմարտություն։ Պատճառներից մեկը նաև այն է, որ միամիտ մտածողները անվերապահորեն ընդունում են մատուցված նյութը, իսկ եսասեր մտածողների շահերից էլ բխում է դրա մատուցումը։
Այս թեմայի քննարկումը կօգնի դառնալ արդարամիտ քննադատական մտածողներ՝ ներկայացնելով ամենատարածված տրամաբանական մոլորություններն ու կողմնակալությունները, որոնց թակարդը կարող ենք ընկնել յուրաքանչյուր քայլափոխի։