Պատերազմի, զինված բախումների և ներքին հակամարտությունների ժամանակ լրագրողների վարքի ուղեցույց

Այս բաժնում շեշտադրվում է հավստիության ու ճշգրտության, փաստերի և կարծիքների տարանջատման, անաչառության և անկողմնակալության կարևորությունը։

Հավաստիություն եւ ճշգրտություն
Հատկապես պատերազմական պայմաններում խիստ կարևորվում է ստուգված և հավաստի տեղեկությունների հրապարակումը՝ տեղեկությունների աղբյուրներին հղումով: Միայն բացառիկ դեպքերում է պետք կիրառել աղբյուրը չբացահայտելու սկզբունքը: Խորհուրդ է տրվում լուսանկարների և տեսանյութերի բովանդակությունը փոխող տեխնիկական միջամտություններ չանել, բացառությամբ՝ եթե անհրաժեշտ է քողարկել մարդկանց դեմքերը կամ սահմռկեցուցիչ պատկերները և կամ զինված բախումների գոտու դիրքերն ու մարտական տեխնիկան։

Անաչառություն եւ անկողմնակալություն
Լրագրողները պետք է զերծ մնան ներքին հակամարտությունների ժամանակ հավաքներին, իսկ պատերազմի ժամանակ՝ մարտական գործողություններին անմիջական մասնակցությունից: Ինչ վերաբերում է տուժածներին օգնելուն՝ ի հաշիվ մասնագիտական պարտականությունների ժամանակին կատարման, դա կոնկրետ իրավիճակում կոնկրետ լրագրողի և խմբագրության բարոյական ընտրության հարց է։ Մարտական գործողություններին զենքով մասնակցելու դեպքում լրագրողը կորցնում իր հատուկ կարգավիճակը ու զրկվում է միջազգային հումանիտար իրավունքով նախատեսված պաշտպանությունից: 

Երկընտրանքներ բաժինն անդրադառնում է այնպիսի կարևոր դիլեմաների, ինչպիսիք են՝ մարտական գործողությունների գոտի մեկնելու որոշումը, հանրային նշաակություն ունեցող ռազմական գաղտնիքի հրապարակումը, անհետ կորածների և ռազմագերիների տվյալների տարածումը, զոհվածների մարմինների լուսանկարների հրապարակումը և այլն։ 

• Մեկնե՞լ, թե՞ չմեկնել մարտական գործողությունների գոտի.
  Սա պետք է լինի լրագրողի անձնական որոշումը՝ առանց խմբագրության ճնշման: Խորհուրդ է տրվում նախապես ձեռք բերել պատերազմական պայմաններում աշխատելու հմտություններ:

• Հրապարակե՞լ ռազմական գաղտնիքը, եթե այն հանրային նշանակություն ունի։
  Եթե լրագրողի ու լրատվամիջոցի համար ակնհայտ է, որ իրենց ռազմական գաղտնիք են հայտնել, ապա որոշում կայացնելուց առաջ հարկ է լրջորեն քննարկել հրապարակելու կամ չհրապարակելու դրական և բացասական կողմերն ու հասարակական պահանջը՝ առաջնորդվելով տևական հանրային շահի պաշտպանության սկզբունքով: 
• Հրապարակե՞լ զոհվածների մարմինների լուսանկարները կամ տեսանյութ այդ մասին։
  Հրապարակելը ցույց կտա պատերազմի և զինված հակամարտության սարսափները, սակայն կարող է նաև մարդկանց հոգեկան տառապանք պատճառել: Հրապարակելու դեպքում պետք է այնպես քողարկել դեմքերը, որ անձը չնույնականացվի։ Նաև ցանկալի է վերնագրում նախազգուշացնող տեքստ ներառել։
• Հրապարակել միայն պաշտոնակա՞ն տեղեկություններ, թե՞ նաեւ այլ աղբյուրներից ստացածը:
  Պատերազմական իրավիճակներում պետությունը հաճախ պահանջում է հրապարակել միայն պաշտոնական տեղեկություններ, սակայն հանրությունը նաև այլ աղբյուրներից տեղեկանալու իրավունք ունի։ Իրադարձությունների վայրում աշխատող լրագրողը կարող է ներկայացնել իր արձանագրածն ու այլ աղբյուրներից ստացածը՝ պահպանելով որակյալ լրագրության սկզբունքները։
  
• Հրապարակե՞լ անհետ կորածների, ռազմագերիների, գերեվարվածների լուսանկարներ եւ այլ անձնական տվյալներ։
  Ռազմագերիների և գերեվարված անձանց անվտանգության հանրային շահը գերակա է, մանավանդ եթե նկատի առնենք, որ հակառակորդը կարող է հրապարակված տվյալներն օգտագործել քաղաքական և այլ մանիպուլյացիաների նպատակով։ Անձնական տվյալների տարածումը կարող է թույլատրելի լինել, եթե անձի համաձայնությունը ստանալու անհնարինության պարագայում, առկա է նրա ընտանիքի անդամների համաձայնությունը: Այնուամենայնիվ, պետք է համոզվել, որ հարազատները գիտակցում են անձնական տվյալների հանրայնացման հետ կապված հնարավոր բոլոր ռիսկերն ու հետևանքները։

Ռազմական գործողությունները ենթադրում են նաև որոշակի անվտանգության կանոններ և միջոցառումներ:

Պատերազմական գործողություններն ու զինված հակամարտությունները լուսաբանող լրատվամիջոցներին խորհուրդ է տրվում պատերազմի գոտի ուղարկել նախապես վարժանք-դասընթացներ անցած լրագրողի։

Լրագրողներին խորհուրդ է տրվում.  

• Անպայման իր հետ ունենալ անձը հաստատող փաստաթուղթ, լրագրողի վկայական, կրել տարբերակիչ արտահագուստ, իսկ պատերազմի գոտում՝ զինվորական համազգեստից տարբերվող հագուստ` PRESS նշումով:  
• Առաջանագծում չօգտագործել բջջային հեռախոս և ժամանակակից կապի այլ միջոցներ: Դրանք, ինչպես նաև լուսանկարչական, տեսանկարահանման սարքերը կարող են նոր տեխնոլոգիական զենքերի ուղղորդիչներ դառնալ: Եթե հնարավոր չէ հեռախոսը անջատել, հարկավոր է դնել Airplane mode-ի վրա և անջատել գեոլոկացիան։
• Կարևոր է տեղանքին ծանոթ լինելը, օրինակ՝ ապաստարանների դիրքին, վայրին, արագ կողմնորոշվել, թե որ տարածքը կարող է անվտանգ լինել, և ինչ կարելի է անել ռմբակոծության կամ հարձակման դեպքում: 
• Չկուտակվել մեկ տարածքում, խուսափել մեծ խմբով պատերազմի դաշտում աշխատելուց․ այդ դեպքում մեծանում է թիրախավորվելու հավանականությունը: Սա կարևոր է հատկապես ռազմավարական օբյեկտների տարածքում գտնվելիս, օրինակ՝ զորամաս, ՊՆ, կառավարության, նախագահական և այլ շենքերը, որոնց թիրախավորվելու հավանականությունը շատ ավելի մեծ է:  
• Մեքենան պետք լինի մուգ գույների, որպեսզի թիրախավորվելու հավանականությունը քչանա, իսկ մեքենայի արագությունը պետք է կայուն չլինի՝ անօդաչու թռչող սարքերի թիրախ չդառնալու համար: Խորհուրդ է տրվում խուսափել ճանապարհից մարդ վերցնելուց։